امروزه بیش از 200 نژاد متفاوت گوسفند در سراسر دنیا وجود دارد و اغلب این نژادها از لحاظ اقتصادی بازدهی چندانی ندارند و بیش از سه چهارم صنعت گوسفندداری دنیا، متکی به 10 تا 20 نژاد مشهور و رایج گوسفندان است. بطورکلی گوسفند یک دام چند منظوره است و بخصوص از نظر تولید گوشت، پشم، پوست و شیر مورد توجه است.
گوسفندان نژاد افشاری جزو گوسفندانی است که پرورش آن بسیار اقتصادی و به صرفه است. به خصوص اینکه این نژاد از گوسفندان دارای گوشت و پشم عالی هستند. در اصل زادگاه اصلی گوسفندان افشاری متعلق به شهر زنجان است اما با توجه به نژاد خوب این نژاد از گوسفندان برای پرواربندی و فروش امروزه در پانزده استان دیگر کشور چون کرمانشاه، همدان، آذربایجان غربی، البرز، تهران، فارس و ... شاهد گله های گوسفند افشاری هستیم. دلایل متنوع و زیادی باعث شده است که امروزه گوسفندان نژاد افشاری جزو پر فروش ترین و رایج ترین گوسفندان میان پرورش دهندگان و خریداران باشد.
در ادامه برخی از ویژگی های این نژاد از گوسفندان را بر میشماریم.
گوسفندان افشاری در دسته نژاد گوشتی قرار دارند.
رنگ این نژاد از گوسفندان معمولا قهوهای روشن، تا تیره است و به ندرت رنگ سفید در این نژاد از گوسفندان نیز وجود دارد
گوسفند افشاری در وسعتی قریب به 20 هزار کیلومتر مربع در بین استان زنجان و قسمتی از استانهای آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و کردستان پراکنده است.
جمعیت این نژاد از گوسفندان بالغ بر یک میلیون راس میباشد.
گوشهای گوسفندان افشاری معمولا به صورت افتاده و بزرگ بوده، همچنین گوسفند افشاریِ نیم گوش و بدون گوش نیز دیده میشود. قوچ و میش هر دو فاقد شاخ میباشند. روی بینی در قوچها اکثرأ انحنا وجود دارد و در میشها صاف یا دارای انحنای کمی است. گردن در میشها دراز بوده و در قوچها قوی و ضخیم میباشد. دنبه در گوسفند افشاری دو لپی بوده و به صورت سفرهای و پهن میباشد. گوسفند افشاری جزو گوسفندان سنگین دنبه کشور محسوب میگردد. دنبه در این حیوان معمولا دارای شیب خاصی است که از ناحیه کمر حیوان شروع میشود و حالت افتادگی را به دنبه میدهد.
دنبالچه گوسفندان افشاری دارای پشم، بدون ذخیره چربی بوده و برجستگی دنبالچه از نمای جانبی چندان قابل مشاهده نیست. دنبالچه ممکن است گاهی درازتر از دنبه باشد. گوسفند افشاری جزو گوسفندان بلند قد نسبت به دیگر نژاد گوسفندان محسوب میگردد و بیومتریهای انجام شده نشان میدهد که ارتفاع کمر در این حیوان قدری بلندتر از ارتفاع جدوگاه میباشد و دست و پا از ظرافت خاصی برخوردار است که حیوان را قادر به راه پیمایی در کوهستان و مناطق سنگلاخی مینماید. سطح پشت، گردن، دنبه و دنبالچه در این حیوان غالبأ پوشیده از پشم بوده، لیکن زیر گردن، زیر شکم، دست و پا و صورت فاقد پشم است و از موهای زبری که رنگ آنها تیرهتر از رنگ پشم حیوان است پوشیده شده است. از نظر کمیت و کیفیت پشم در مقایسه با سایر گوسفندان بومی استان، متفاوت و از نظر ظرافت الیاف با گوسفندان مغانی، قزل و بختیاری مشابه بوده و دارای پشم ضخیمی میباشد که در صنعت قالی بافی استان زنجان از آن استفاده میکنند.
1- سرعت رشد بالای این نژاد بطوریکه جزء اولین گروه گوسفندان گوشتی کشور و هم ردیف گوسفندان بختیاری، ماکویی و مغانی قرار گرفته است.
2- تولید شیر خوب و پرچرب این گوسفند که باعث شده است جزء گوسفندان دو منظوره گوشتی - شیری قرار بگیرد.
3- سازگاری و عادت پذیری آن با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر.
4- قدرت راه پیمایی و کوه پیمایی خوب این نژاد بطوریکه قادر است فاصله 100 کیلومتری بین ییلاق و قشلاق را براحتی طی نماید.
5- بالا بودن نسبی دو قلو زایی این نژاد نسبت به سایر نژادهای گوسفند استان زنجان و کشور
6- مقاومت گوسفند افشاری در مقابل امراض انگلی داخلی و خارجی
7- بالا بودن ضریب تبدیل و داشتن بازده اقتصادی مطلوب
نژاد گوسفندان افشاری از نژاد های خوب گوشتی ایران به حساب می آید. قدرت پرواری در این دام بسیار عالی بوده و بر اساس تحقیقات انجام شده و از افزایش وزن روزانه تا 280 گرم برخوردار می باشد
گوسفند افشاری اصلاح شده در استان زنجان به تنهایی توان تولیدی بالاتر از گوسفندان وارداتی به کشور را دارد به طوری که ژن خوب موجود در این دام علاوه بر چند قلوزایی، دارای سرعت رشد بیش از 550 گرم در روز است.
به طور کلی این نوع گوسفندان به دلیل وجود گوشت و پشم خوب جز گوسفندان پر فروش قرار گرفته است که همه دامداران پرورش دهنده گوسفند زنده، تمایل به پرورش این نژاد را دارند.
پشم گوسفند این نژاد آنچنان خوب و ضخیم می باشد که در صنعت قالی بافی نیز از آن استفاده می کنند.
همچنین کیفیت خوب گوشت گوسفند طوری است که حتی برخی از کارشناسان این گوسفند را جز دسته گوسفندان گوشتی-پشمی می نامند.با توجه به ویژگی های ذکر شده این نژاد از گوسفندان برای خرید بسیار مناسب میباشند.